مخالفت ملتهای عربی با اقدام برخی دولتها در عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی همواره یکی از موضوعات مورد توجه و اهتمام رسانههای مختلف بوده است. حتی موج ضد صهیونیستی ایجادشده در نزد هواداران فوتبال در جریان جام جهانی ۲۰۲۲ قطر موجب شد تا خودِ رسانههای رژیم صهیونیستی نیز بر مخالفت ملتهای جهان عرب با فرایند عادیسازی صحه بگذارند. این روحیه ملتهای مسلمان، همواره مورد اشاره رهبر انقلاب اسلامی نیز بوده است از جمله ایشان در روز ۲۸ تیرماه ۱۴۰۱ در جریان دیدار رئیسجمهور ترکیه با اشاره به اقبال برخی دولتها به رژیم صهیونیستی، تأکید کردند: «با وجود اقبال بعضی دولتها به رژیم صهیونیستی، ملتها عمیقاً با این رژیم غاصب مخالف هستند» پیش از آن نیز رهبر انقلاب در جریان دیدار با رئیسجمهور سوریه خطاب به بشار اسد گفتند: «برخی از سران کشورهای همسایه ما و شما، با سران رژیم صهیونیستی نشستوبرخاست دارند و با یکدیگر قهوه مینوشند؛ اما مردم همین کشورها در روز قدس، خیابانها را از جمعیت و شعار ضد صهیونیستی پر میکنند و این واقعیت امروز منطقه است.»
رسانه KHAMENEI.IR در گزارشی به قلم آقای رامین حسینآبادیان به تشریح مخالفت مردمی کشورهای منطقه، با عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی پرداخته است.
در سالهای اخیر برخی حکام منطقه مسیر عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی را در پیش گرفتهاند، با اینحال اما احساسات ضد صهیونیستی ملتهای منطقه نیز که در برگزاری سلسله تظاهراتها و راهپیماییهای اعتراضی مختلف خود را نشان میدهد، عمق مخالفت ملتها با سیاست عادیسازی روابط را نمایان میسازد.
در حال حاضر، مقامات ۶ کشور مختلف ـ علیرغم مخالفتهای مردمی ـ به صورت رسمی توافقنامه عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی را به امضاء رساندهاند. توافقنامه عادیسازی روابط مصر با رژیم صهیونیستی موسوم به «پیمان کمپ دیوید» در تاریخ ۱۷ سپتامبر سال ۱۹۷۸ به امضاء رسید. پس از مصر نیز اردن در تاریخ ۲۶ اکتبر سال ۱۹۹۴ به عنوان دومین کشور عربی توافقنامه عادیسازی روابط با صهیونیستها تحت عنوان پیمان «وادی عربه» را به امضاء رساند.
افزون بر این، امارات و بحرین نیز در روز ۱۵ سپتامبر سال ۲۰۲۰ با حضور در «واشنگتن» توافقنامه عادیسازی روابط با صهیونیستها تحت عنوان «آبراهام» را به امضاء رساندند. مغرب و سودان هم به ترتیب در تاریخهای ۱۰ دسامبر ۲۰۲۰ و ۶ ژانویه ۲۰۲۱ توافقنامه «آبراهام» را امضاء کردند. علیرغم اینکه عربستان سعودی تاکنون توافقی را برای عادیسازی روابط با صهیونیستها امضاء نکرده است، اما تلاشهایی برای نهایی کردن چنین توافقنامهای در جریان است. در همین ارتباط، چندی پیش «یائیر لاپید» که هماکنون نخستوزیر موقت رژیم صهیونیستی است، گفته بود: «اسرائیل در رابطه با عادیسازی روابط با عربستان، هماهنگیهایی را با ایالات متحده آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج [فارس] انجام میدهد» [۱].
نظرسنجیهایی که تاکنون توسط اندیشکدهها و سازمانهای مختلف پیرامون نگرش عامه مردم به توافقات عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی انجام شده است، به خوبی حاکی از مخالفت آنها با برقراری هرگونه ارتباط با تلآویو است. اندیشکده «واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» اعلام کرد که در نظرسنجی [۲] سال جاری میلادی آن تحت عنوان «Arab Public Opinion on Arab-Israeli Normalization and Abraham Accords» نشان میدهد که میزان حمایت مردمی از توافق سازش «آبراهام» در مقایسه با سال گذشته یعنی سال ۲۰۲۱ کاهش چشمگیری داشته است. بر اساس نظرسنجی اندیشکده «واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک»، در بحرین ۷۱ درصد از کسانی که در رابطه با دیدگاهشان در خصوص توافق «آبراهام» در معرض سؤال واقع شدند، اعلام کردند که با این توافق مخالف هستند. در امارات نیز ۷۶ درصد و در عربستان هم ۷۵ درصد از پاسخدهندگان، مخالفت خود با توافق «آبراهام» را اعلام کردند [۳].
از سوی دیگر، در اردن نیز به عنوان دومین کشوری که مقامات آن به امضای توافقنامه عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی مبادرت ورزیدند، میزان بالایی از مخالفت مردمی با عادیسازی روابط دیده میشود. نتایج یکی نظرسنجی نشان داد که ۸۱ درصد از مردم اردن با هرگونه روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی مخالف هستند [۴]. البته نظرسنجی دیگری نیز تحت عنوان «قیاس نبض العرب حول تطبیع العلاقات مع اسرائیل» توسط وبسایت مرکز پژوهشیِ مستقل و غیر حزبیِ «البارومتر العربی» (ARAB BAROMETER) انجام شده است که از مخالفتهای مردمی گستردهتر در اردن با عادیسازی روابط با تلآویو حکایت دارد. در جریان این نظرسنجی که در ماه اکتبر سال ۲۰۲۰ (یک ماه پس از امضای توافقنامه آبراهام) انجام شد، ۹۷ درصد از پاسخدهندگان اردنی مخالفتشان با سازش با صهیونیستها را اعلام کردند [۵].
نتایج نظرسنجی «البارومتر العربی» در دیگر کشورها نیز قابل تأمل است. طبق این نتایج، در لیبی ۹۳ درصد، در تونس ۹۲ درصد، در الجزایر ۹۱ درصد، در مغرب ۹۱ درصد و در لبنان ۸۰ درصد مردم با عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی مخالف هستند. همچنین در میان اقشار مختلف مردم لبنان، ۵۰ درصد از مسیحیان، ۸۹ درصد از دروزیها، ۹۴ درصد از اهل تسنن و بیش از ۹۹ درصد از شیعیان با عادیسازی روابط با تلآویو مخالفت دارند [۶]. در مصر نیز در جریان یک نظرسنجی که در سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ یعنی پس از گذشت بیش از ۴۰ سال از امضای توافقنامه سازش توسط قاهره با رژیم صهیونیستی سپری شد، ۸۷ درصد از پاسخدهندگان اعلام کردند که با روابط با تلآویو مخالف هستند [۷].
علاوه بر افکار عمومی و عامه مردم، اقشار مختلف جوامع نیز همواره به اشکال گوناگون مخالفت خود با رژیم صهیونیستی را ابراز داشتهاند. به عنوان نمونه میتوان به ورزشکاران حوزههای گوناگون از کشورهای مختلف اشاره کرد که در حمایت از فلسطین و مخالفت با رژیم صهیونیستی، هیچگاه حاضر به رویارویی با نمایندگان این رژیم در مسابقات ورزشی نشدند. در طول دهههای گذشته دهها تَن از ورزشکاران جهان عرب از رقبت با ورزشکاران صهیونیست انصراف دادند و در این مسیر حتی از پاداشها و مدالهایی نیز که در انتظارشان بود، چشمپوشی کردند.
چند روز پیش بود که «احمد توبه» بازیکن تیم ملی فوتبال الجزایر به نشانه حمایت از ملت فلسطین و مخالفت با عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی حاضر به سفر به فلسطین اشغالی همراه با تیم «استانبول باشاک شهیر» برای بازی با تیم صهیونیستی نشد [۸]. در همین حال، افکار عمومی هنوز هم نام «فتحی نورین» جودوکار معروف الجزایری را فراموش نکردهاند؛ کسی که برای عدم رویارویی با نماینده رژیم صهیونیستی از المپیک توکیو ۲۰۲۰ انصراف داد. «محمد عبدالرسول» ورزشکار سودانی نیز درست به همین دلیل حاضر به مشارکت در المپیک توکیو ۲۰۲۰ نشد. در همین حال، «عبدالرحمن بن عمادی» از دیگر جودوکاران الجزایری است که حاضر به رقابت با رقیب صهیونیست خود نشد. در سال ۲۰۱۹ نیز «میساء العباسی» زن بوکسور تونسی در حمایت از فلسطین و مخالفت با رژیم صهیونیستی حاضر به رقابت با حریف صهیونیستی خود نشد. «علی الکنانی»، ورزشکار عراقی، «یوسف العبود»، ورزشکار لبنانی، «صبرینه لطراش» ورزشکار الجزایری، «جودی فهمی» ورزشکار سعودی، «محمد الهادی الکویسح» ورزشکار لیبیایی، «محمد ابو تریکه» ورزشکار مصری [۹]، «عبدالله العنجری» ورزشکار کویتی و «رأفت السرادیح» ورزشکار اردنی و شمار زیاد دیگری از ورزشکاران به منظور اعلام حمایتشان از فلسطین حاضر به رقابت با صهیونیستها نشدند [۱۰].
از سوی دیگر، تحریم رژیم صهیونیستی در حوزههای مختلف علمی، فرهنگی، آکادمیک، اقتصادی و ... نیز یکی دیگر از ابعاد رویکردهای ضد صهیونیستی محسوب میشود. این رویکرد در سال ۲۰۰۵ با تأسیس کمپین تحریم جهانی رژیم صهیونیستی موسوم به کمپین «BDS» بیش از پیش نمود پیدا کرد. جامعه مدنی فلسطین با تشکیل این کمپین از جهانیان خواست تا به صورت گسترده رژیم صهیونیستی را تحریم کنند. کمپین «BDS» در بدو فعالیتهای خود توانست رژیم صهیونیستی را در زمینههای آکادمیک، فرهنگی، سیاسی و تا حدودی اقتصادی، منزوی گرداند. درست به همین دلیل است که رژیم صهیونیستی این کمپین را «یکی از خطرات استراتژیک» برای خود قلمداد میکند [۱۱].
بسیاری از مراکز علمی و آکادمیک در حمایت از فلسطین و مخالفت با رژیم صهیونیستی با کمپین «BDS» همراه شدند. به عنوان نمونه، انجمن اساتید دانشگاهی در انگلیس در سال ۲۰۰۶ از ایده تحریم علمی و آکادمیک رژیم صهیونیستی استقبال کردند. در فوریه سال ۲۰۱۵ بود که ۵ دانشگاه در آفریقای جنوبی اعلام کردند که فعالیتها و همکاریهای آکادمیک و فرهنگی خود با رژیم صهیونیستی را قطع کردند. رؤسای این دانشگاهها در جریان یک کنفرانس خبری مشترک اعلام کردند که در واکنش به کشتار فلسطینیان ساکن غزه توسط رژیم صهیونیستی چنین تصمیمی گرفتند [۱۲].
در ماه نوامبر سال ۲۰۱۵ هم انجمن مردمشناسی آمریکا به عنوان بزرگترین مرکز آکادمیک این کشور اعلام کرد که تمامی نهادها و مؤسسات آکادمیک رژیم صهیونیستی را تحریم کرده است. این مرکز متشکل از ۱۲ هزار شخصیت آکادمیک و پژوهشگر است [۱۳]. در ماه دسامبر همین سال نیز دانشگاه شهر «بارسلونا» اسپانیا از قطع هرگونه ارتباط با دانشگاههای رژیم صهیونیستی خبر داد [۱۴]. کار تا جایی پیش رفت که حتی خود صهیونیستها نیز فراگیر شدن تحریم تلآویو در حوزههای مختلف را یک تهدید توصیف کردند. در همین ارتباط، «رووین ریولین» رئیس پیشین رژیم صهیونیستی اذعان کرد: «تحریمهای ورزشی و آکادمیک علیه اسرائیل یک تهدید استراتژیک است» [۱۵].
کویت و الجزائر، از پخش فیلم Death on the Nile به سبب اینکه نقش اصلی آن را یک نظامی زن سابق ارتش رژیم صهیونیستی بازی کرده است، جلوگیری کردند.
نقش اصلی این فیلم را "گال گدوت" نظامی زن سابق ارتش رژیم صهیونیستی بر عهده دارد. گدوت قبلا نیز قتل و کشتار کودکان فلسطینی در جنگ سال ۲۰۱۴ در غزه را بیاهمیت خوانده بود. فعالان شبکههای اجتماعی در کویت و بسیاری از کشورهای عربی نسبت به انتخاب گادوت به عنوان نقش اصلی این فیلم اعتراض کردهاند. [۱۶]
هم چنین سالی رونی نویسنده ایرلندی به منظور اعلام همبستگی با ملت فلسطین با ترجمه رمان جدیدش تحت عنوان "دنیایی جدید... تو کجایی؟ " به زبان عبری مخالفت کرده است. روزنامه "تایمز" انگلیس اعلام کرد که رونی هم به جمع تحریم کنندگان فرهنگی رژیم صهیونیستی پیوسته و مخالف ترجمه رمان جدیدش به زبان عبری است. [۱۷] آنچه که بدان اشاره شد تنها بخش کوچکی از جنبش تحریمی علیه رژیم صهیونیستی محسوب میشود و نشان میدهد که برخلاف ذوقزدگی سران برخی کشورها برای عادیسازی و علنیسازی روابط با رژیم صهیونیستی، اقشار مختلف افکار عمومی عمیقا با این روابط مخالف هستند و به اشکال مختلف نیز این مخالفت را ابراز کردهاند.
در همین حال، باید به این مسئله نیز اشاره شود که یکی از مظاهر رویکرد ضد صهیونیستی ملتهای جهان عرب در جریان جام جهانی ۲۰۲۲ قطر مشاهده شد؛ یعنی زمانی که اکثر قریب به اتفاق هواداران عربزبان فوتبال، قطر را به صحنه منازعه با رژیم صهیونیستی تبدیل کردند. هواداران حاضر در قطر با دست رد زدن بر سینه رسانههای صهیونیست عملا انزجار خود از صهیونیستها و نیز مخالفتشان با عادیسازی روابط با نشان دادند. این درحالی است که پیشتر صهیونیستها ابراز امیدواری کرده بودند که پس از عادیسازی روابط با شماری از کشورهای عربی ازجمله بحرین، امارات، سودان و مغرب، بتوانند مردم جهان عرب را نیز با خود همراه سازند. با تمامی اینها، تلاشهای رسانههای رژیم صهیونیستی برای انجام مصاحبه با هواداران عربی در قطر با شکست مواجه شد. حتی خبرنگاران کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی در گفتگو با خبرگزاری رویترز تصریح کردند: «با هرکسی که میخواستیم مصاحبه کنیم، از ما دور میشد». افزونبراین، در تصاویری که در اینترنت منتشر شده است، کاملا واضح است که تماشاچیان جهان عرب تلاش میکنند تا از خبرنگاران اسرائیلی دور شوند [۱۸].
از سوی دیگر، شبکه «کان» رژیم صهیونیستی اذعان کرد که هواداران جهان عرب در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر از رسانههای این رژیم رویگردانی کردند. این شبکه اعلام کرد که هواداران فوتبال در اولین جام جهانی که در یکی از کشورهای اسلامی برگزار شد، دست رد به سینه خبرنگاران صهیونیست زدند. یکی از کاربران شبکه اجتماعی توئیتر با اشاره به اتفافاتی که برای خبرنگاران صهیونیست در قطر رخ داد، نوشت: «رسانههای اسرائیلی عصبانی شدهاند». افزونبراین، تحلیلگر کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی نیز در سخنانی اذعان کرد: «سخنان نتانیاهو که گفته بود ملتهای عربی آماده عادیسازی روابط خود با اسرائیل هستند کاملا دروغ است. هیچکس [از مردم جهان عرب] حتی حاضر به حرف زدن با ما هم نیست» [۱۹].
در همینراستا، «لیلی نقولا» استاد روابط بینالملل دانشگاه لبنان با انتشار مطلبی در شبکه «المیادین» نوشت: «تصاویر و فایلهای ویدئویی که از قطر پخش شد، دیدگاه واقعی ملتهای عربی نسبت به اشغالگران اسرائیل را به خوبی نمایان ساخت. در واقع، تصاویر و فیلمهایی که از قطر مخابره شد، ثابت کرد این ادعا که در کشورهای حاشیه خلیج فارس از اسرائیلیها استقبال به عمل میآید، درست نبوده است» [۲۰]. به عنوان نمونه، میتوان به حمایت گسترده هواداران و بازیکنان تیم ملی فوتبال مراکش از مسئله فلسطین اشاره کرد. روزنامه صهیونیستی «معاریو» با انتشار مطلبی تحت عنوان «فلسطین، اسرائیل را در بزرگترین رویداد جهانی شکست داد» نوشت: «مغربیها حتی در نیمه نهایی مسابقات جام جهانی پرچم فلسطین را حمل کردند». این روزنامه در ادامه گزارش خود آورد: «هیچکس نمیتواند این واقعیت را نادیده بگیرد که هواداران مغربی در ورزشگاههای قطر پس از پایان هر بازی، با در دست گرفتن پرچم فلسطین به برپایی جشن میپرداختند. این اقدام موجب شد تا مسئله فلسطین در تیترهای اصلی روزنامههای جهانی قرار گیرد» [۲۱].
اتفاقات جام جهانی ۲۰۲۲ قطر به مثابه سیلی محکومی به صورت صهیونیستها و پروژه عادیسازی روابط آنها بود. درست در شرایطی که صهیونیستها تصور میکردند در میان ملتهای عربی گام گذاشتهاند، برخورد هواداران جهان عرب با آنها در قطر نشان داد که چقدر منفور هستند. بدون شک، این اتفاقات موجب غافلگیری خودِ صهیونیستها نیز شد [۲۲].